Με τη σημαντική και πρωτότυπη εκδήλωση «Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΗΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΧΑΡΤΕΣ» συνεχίστηκαν την Παρασκευή 21 Μαρτίου 2025 οι εορτασμοί στην Καλαμάτα για τη 204η Επέτειο από την Επανάσταση του 1821, στο Μέγαρο Χορού Καλαμάτας - Black Box.
Με τη συνεργασία του Δήμου Καλαμάτας και της Κοινωφελούς Επιχείρησης του Δήμου ΦΑΡΙΣ, το Εργαστήριο Χαρτογραφίας και Γεωγραφικής Ανάλυσης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) ―από το 2006 κύριος επιστημονικός και οργανωτικός υποστηρικτής της Επιτροπής «Χαρτογραφική Κληρονομιά στην Ψηφιακότητα» της Διεθνούς Χαρτογραφικής Ένωσης (ICA)― παρουσίασε το έργο του «Η Μεσσηνία στους Χάρτες: Μια Χαρτογραφική Περιπλάνηση στον Χρόνο», δωρεά του Ιδρύματος Καπετάν Βασίλη & Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου, και για πρώτη φορά στην Ελλάδα και παγκόσμια, την έκθεση χαρτών «Ο Άγνωστος Χειρόγραφος 18-φυλλος Χάρτης του Franz von Weiss 1819-1823» (με 10 φύλλα της Ελλάδας και πίνακα της δύναμης του ελληνικού εμπορικού στόλου το 1813) από τα Αυστρικά Κρατικά Αρχεία.
Ομιλητής στην εκδήλωση, με προβολή πλούσιου οπτικού υλικού, ήταν ο Ομότιμος Καθηγητής ΑΠΘ Ευάγγελος Λιβιεράτος, Επίτιμος Εταίρος της Διεθνούς Χαρτογραφικής Ένωσης (Hon. Fellow ICA). Την εκδήλωση συντόνισε η Γενική Διευθύντρια του Δήμου Καλαμάτας Παναγιώτα Κουράκλη.
Στο πρώτο μέρος της δίπτυχης εκδήλωσης παρουσιάστηκε μια «απεικονιστική περιπλάνηση» στη Μεσσηνία, μέσα από ιστορικούς χάρτες και άλλες σχετικές απεικονίσεις, από τις συλλογές του Ιδρύματος Καπετάν Βασίλη & Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου και της Κεντρικής Βιβλιοθήκης ΑΠΘ.
Στο δεύτερο μέρος παρουσιάστηκε, για πρώτη φορά διεθνώς, ένας άγνωστος στη βιβλιογραφία, ιστορικός και εξαιρετικά σπάνιος χειρόγραφος πολύφυλλος στρατιωτικός χάρτης που κατασκευάστηκε στη Βιέννη την περίοδο 1819-1823, από τον Franz von Weiss, ίσως γνωστότερον για τον έντυπο (διαφορετικό) πολύφυλλο χάρτη του, του 1829. Καλύπτει τον γεωγραφικό χώρο από τη Μολδοβλαχία και τον Δούναβη, μέχρι την Κρήτη και από το Ιόνιο και την Αδριατική μέχρι τη δυτική Μικρά Ασία και τα περισσότερα από τα διατεταγμένα 18 φύλλα του απεικονίζουν τον γεωγραφικό χώρο της σημερινής Ελλάδας. Η σειρά των φύλλων συμπληρώνεται με ένα επιπλέον όπου καταγράφεται με εντυπωσιακές λεπτομέρειες η δύναμη του ελληνικού εμπορικού στόλου το 1813. Ο χάρτης αυτός, μαζί με τον έντυπο του ίδιου χαρτογράφου και άλλους δύο επίσης πολύφυλλους γαλλικούς του 1822 και του 1826, αποτελούν τους σημαντικούς και μοναδικούς τέσσερις χάρτες της Επαναστατικής περιόδου της Ελλάδας (1821-1829). Μια ιδιαίτερη κατηγορία λιγότερο γνωστών (στρατιωτικών) χαρτών από ότι αποτελούν οι ευρύτερα γνωστοί μικρού μεγέθους χάρτες ενσωματωμένοι σε βιβλία και άτλαντες.
Σε χαιρετισμό του ο Δήμαρχος Καλαμάτας Θανάσης Βασιλόπουλος ανέφερε:
«Παραμονές της επετείου για την απελευθέρωση της Καλαμάτας από τον Οθωμανικό ζυγό, αποτελεί για όλους εμάς ιδιαίτερη χαρά να καλωσορίζουμε στην πόλης μας την παρουσίαση ενός σημαντικού έργου που έχει ως σημείο αναφοράς τη Μεσσηνία, αλλά και να φιλοξενούμε εδώ στο Μέγαρο Χορού της πόλης μας, μία σπουδαία έκθεση, στην οποία για πρώτη φορά εκτίθεται άγνωστος χειρόγραφος χάρτης από τα Αυστριακά κρατικά αρχεία!
Μία έκθεση που συνδιοργανώνει ο Δήμος Καλαμάτας και περιλαμβάνει την παρουσίαση χαρτών και ενός χαρτογραφικού υλικού ιδιαίτερης αξίας, το οποίο μας προσφέρει μία μοναδική ευκαιρία να εξερευνήσουμε την ιστορία της Μεσσηνίας, της Πελοποννήσου και ευρύτερα των Βαλκανίων, μέσα από μια άλλη ματιά.
Οι χάρτες αυτοί δεν αποτελούν απλώς γεωγραφικές απεικονίσεις, αλλά μαρτυρίες της εξέλιξης, των προκλήσεων και των επιτευγμάτων της περιοχής μας. Μέσα από αυτές τις χαρτογραφικές αναπαραστάσεις, αν θέλετε, μπορούμε όχι μόνο να αντιληφθούμε την πολιτιστική μας κληρονομιά αλλά και να εκτιμήσουμε την πορεία μας μέσα στο πέρασμα του χρόνου.
Είμαι βέβαιος ότι η τιμητική παρουσία στην πόλης μας και η ομιλία του Ομότιμου Καθηγητή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κ. Ευάγγελου Λιβιεράτου, ο οποίος επιμελήθηκε την έκθεση αλλά και την έκδοση που αφορά στους χάρτες της Μεσσηνίας, θα είναι εξόχως κατατοπιστική για όλους μας.
Ιδιαίτερες ευχαριστίες, θέλω να εκφράσω επίσης, προς τον κ. Αχιλλέα Κωνσταντακόπουλο και στο πρόσωπο του και στο Ίδρυμα «Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου» τόσο για τη δωρεά της έκδοσης του έργου «Η Μεσσηνία στους χάρτες», που κληρονομεί στην περιοχή μας, όσο και για τη διαχρονική συνεργασία και υποστήριξη προς το Δήμο μας.
Αγαπητέ Δήμαρχε, Γιώργο Κουτσούλη, γνωρίζω ότι δεν σου αρέσουν οι ευχαριστίες, ωστόσο οφείλω να πω ότι ήσουν εκείνος που πρότεινε τη συγκεκριμένη εκδήλωση, η οποία πράγματι είναι άξια αναφοράς.
Κλείνοντας, θα ήθελα να επισημάνω για ακόμα μια φορά τη σημασία της διατήρησης και ανάδειξης της ιστορίας μας. Σε καιρούς έντονων αμφισβητήσεων και μεγάλων προκλήσεων, είναι σημαντικό και κρίσιμο, μέσα από πρωτοβουλίες όπως αυτή, να ενισχύουμε τη συλλογική μας μνήμη και μεταλαμπαδεύουμε στις επόμενες γενιές τις αξίες και τα ιδανικά που μας καθοδηγούν, χρόνια τώρα με ασφάλεια στο μέλλον».
Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους οι Βουλευτές Μίλτος Χρυσομάλλης, Περικλής Μαντάς και Κατερίνα Μονογυιού, ο Περιφερειάρχης Πελοποννήσου Δημήτρης Πτωχός, ο Πρόεδρος του Ιδρύματος «Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου», Αχιλλέας Κωνσταντακόπουλος, ο πρώην Δήμαρχος Γιώργος Κουτσούλης, αιρετοί της αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού, εκπρόσωποι φορέων και πλήθος κόσμου.
Σημειώνεται ότι η εκδήλωση εντασσόταν στην πρωτοβουλία διάχυσης μέρους των αποτελεσμάτων του ανταγωνιστικού ερευνητικού προγράμματος DiLiMAPS του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ), που διευθύνεται από το Εργαστήριο Χαρτογραφίας ΑΠΘ, με τη συνεργασία της Κεντρικής Βιβλιοθήκης ΑΠΘ.
